2024 yılında Türkiye’de serbest bölgelerin ticaret hacmi, önceki yıla göre %10 düşüşle 27 milyar dolara gerilerken, ihracat %4 azalarak 11,9 milyar dolara ulaştı. Ticaretin genel ihracata oranı da %4,57’ye düşerek önceki yılların altında kaldı.

Daralmanın Sebepleri ve Etkileri

Serbest bölgelerde yaşanan daralma, otomotiv ve tekstil gibi yoğun sektörlerdeki düşüşle ilişkilendirildi. Artan işçilik maliyetleri, enflasyon ve döviz farkı, bölgelerdeki üretim ve ticaret faaliyetlerini olumsuz etkiledi.

• Sanayi Sektörü Liderliği: Ticaret hacminin %93,57’si sanayi sektöründen geldi. Ancak otomotiv ve tekstildeki gerileme, genel performansı düşürdü.
• Vergi Düzenlemelerinin Etkisi: Yurt içi satışlardan elde edilen gelirlerin kurumlar vergisi istisnasından çıkarılması, yatırımcıları tedirgin etti.

2024 Yılı Ticaret Verileri

• Toplam Hacim: 27 milyar dolar (%10 düşüş).
• İhracat: 11,9 milyar dolar (%4 azalma).
• İthalat: 7,9 milyar dolar (%14,8 azalma).
• Sanayi Ürünlerinin Payı: 25,9 milyar dolar (%93,57).

En Fazla Ticaret Yapan Bölgeler

1. Ege Serbest Bölgesi: 6 milyar dolar ile lider.
2. Mersin Serbest Bölgesi: 3,7 milyar dolar.
3. Avrupa Serbest Bölgesi: 2,8 milyar dolar.

En düşük ticaret hacmine sahip bölgeler ise Rize, Batı Anadolu ve Trabzon oldu.

Yatırımları ve Geleceği Etkileyen Faktörler

1. Küresel Ekonomik Belirsizlikler: Ticaret savaşları ve dış talep düşüşü.
2. Maliyet Artışları: İşçilik ve enerji maliyetlerindeki yükseliş.
3. Vergi Düzenlemeleri: Yurt içi satışların vergilendirilmesi yatırımcıları olumsuz etkiledi.

Serbest Bölge Kurucu ve İşleticileri Derneği (SEBKİDER) Başkanı Yusuf Kılınç, vergi düzenlemelerinin gözden geçirilmesi gerektiğini ve fiyat istikrarının sağlanmasının yatırımcı güveni açısından kritik olduğunu belirtti.

2025 Beklentileri: İyileşme Mümkün mü?

2025 yılında serbest bölgelerin ticaret hacminin 31 milyar doları aşması bekleniyor. Avrupa’nın ticaretteki payı azalırken, Kuzey Afrika ülkelerine yönelik ticaret %17,5 artış gösterdi.

Öneriler:

• Vergi istisnalarının yeniden düzenlenmesi.
• Döviz ve fiyat istikrarının sağlanması.
• Yüksek teknoloji üretim alanlarına odaklanılması.

Serbest bölgeler, Türkiye’nin ihracata dayalı büyüme modelinin önemli bir parçası olmaya devam ediyor. Ancak daralmayı önlemek için yatırımcı dostu politikalar ve küresel ticaret şartlarına uyumlu düzenlemeler gerekiyor.